Nie ma w polskim prawie definicji legalnej pojęcia bezpieczeństwa. Przydatne przy wyjaśnieniu znaczenia tego pojęcia może okazać się jego objaśnienie słownikowe. Można zatem stwierdzić, że jest to pewien stan niezagrożenia. Co ważne nie odnosi się jedynie do odczucia psychicznego danej osoby, ale także do realnej sytuacji stabilności, której nie zakłócają żadne czynniki zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne. Konkludując poczucie bezpieczeństwa to stan pewności, spokoju, stałości i jakiegokolwiek braku zagrożenia. Na gruncie norm prawnych zawartych w rozmaitych dokumentach, można wyróżnić m.in. bezpieczeństwo publiczne (porządek publiczny), ekologiczne, socjalne (zabezpieczenie społeczne) itd.

Idee filozoficzne zakładały prymat państwa i monopol w zapewnieniu bezpieczeństwa państwa i obywateli. Można tu wspomnieć takich twórców doktryn polityczno-prawnych jak Arystoteles, Tomasz z Akwinu, Niccolo Machiavelli, Max Weber czy Jean Jakub Rousseau. Państwo jest w stanie zagwarantować ład społeczny i chronić jego suwerenność na arenie międzynarodowej, bo tylko ono ma odpowiednie organy i środki, by móc spełniać te zadania. Poza tym jest to również jedno z najważniejszych zadań współczesnego państwa.

 

 

Jednak organy państwa to nic innego jak ludzie, którzy w jego imieniu pełnią rozmaite funkcje i zadania. Wobec czego należy się zastanowić, czy również nie stworzyć innych organizacji, prywatnych przedsiębiorstw, które mogłyby wspomóc państwo w realizacji tych zadań. W państwach demokratycznych powszechny jest proces decentralizacji administracji, a także oddawania części jej zadań obywatelom. Rządzący w nich wychodzą z założenia, że niemożliwa jest regulacja i interwencja we wszystkie sfery i aspekty życia wyborców. Sprzyja to oddawaniu części uprawnień i kompetencji w zakresie bezpieczeństwa samym obywatelom. Państwo jako naczelny byt stoi na straży praworządności i suwerenności. 

Taki pogląd spowodował, że w krajach zachodnich, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych zaczęły powstawać przedsiębiorstwa z branży ochroniarskiej oraz detektywistycznej już w XIX w. Idea tego jest bardzo prosta – część zadań publicznych związanych z bezpieczeństwem jest bardzo kosztowna, bo wymaga zaangażowania wielu ludzi i znacznych ilości odpowiedniego wyposażenia. Jest to kosztowne z punktu widzenia budżetu i nieefektywne. Oddanie części zadań w prywatne ręce nie zmienia ich istoty, a ich charakter nie ulega zmianie. 

Prywatyzację zadań bezpieczeństwa można podzielić na kategorie:

– wyłączenie odpowiedzialności administracji publicznej poprzez rezygnację z realizacji części zadań,

outsourcing polegający na dopuszczeniu do realizacji zadań publicznych prywatnych podmiotów,

– stworzenie przepisów prawnych określających ramy prawne zakresu działalności prywatnych podmiotów działających na rzecz bezpieczeństwa i porządku publicznego,

– zalegalizowanie inicjatyw obywatelskich.

W ramach tych kategorii do najpopularniejszych form prywatyzacji bezpieczeństwa możemy zaliczyć przede wszystkim: prywatne agencje ochrony osób i mienia, agencje detektywistyczne, wywiadownie gospodarcze, zakłady karne prowadzone przez podmioty prywatne, prywatne firmy wojskowe (np. Academi, Grupa Wagnera), edukację z zakresu bezpieczeństwa prowadzoną przez rozmaite podmioty, NGOSy, które przynajmniej pośrednio działają na rzecz bezpieczeństwa (np. WOPR, GOPR, OSP), straże obywatelskie, grupy sąsiedzkie itp.

 

 

Bezpieczeństwo dzięki temu stało się usługą i towarem. Rosnące potrzeby dotyczące bezpieczeństwa, w obliczu globalizacji, wynikają również z realnego odczuwania potrzeb w tym zakresie przez społeczeństwo. Należy także wskazać, że środki techniczne, komputeryzacja, skrócenie dystansu, czy też zwiększenie mobilności, ma z jednej strony pozytywne strony, ale z drugiej może rodzić zagrożenia. Dużo łatwiej i szybciej jest popełnić oszustwo w dobie powszechnego dostępu do internetu. Sama kradzież pieniędzy nie wymaga osobistych odwiedzin złodzieja w banku, wystarczy mu uśpienie czujności wybranej ofiary i zdobycie dostępu do konta bankowego. Poza tym państwo i jego instytucje nie zawsze dotrzymują kroku rozwojowi techniki, a dostosowanie prawa do realiów współczesnego świata, ze względu na proces polityczny, który jest nieodzownym elementem jego tworzenia, jest nieefektywne.

Dziś prywatny detektyw jest w stanie szybciej ustalić miejsce ukrytego majątku niż policja. Sprzyja temu fakt, że policja jest dużą strukturą obejmującą cały kraj. Pomijając braki kadrowe, wydziały dochodzeniowo śledcze stanowią tylko niewielki procent całej formacji, co biorąc pod uwagę liczbę prowadzonych spraw na jednego śledczego i jego ograniczony czas pracy, wymaga ustalenia priorytetów. Nadto należy wspomnieć, że w niektórych jednostkach funkcjonariuszy śledczych jest mało, albo nie ma ich w ogóle. Powoduje to przekazywanie spraw innym jednostkom, a czas działa tylko na niekorzyść poszkodowanego. Prywatny detektyw może prowadzić w tym samym czasie jedną bądź kilka konkretnych spraw, nie ogranicza go czas, mobilność, czy liczba ludzi. Ma możliwość przeznaczyć znaczną część swoich sił i środków na rozwiązanie danej sprawy. Dzięki temu jego działanie jest efektywne.

W Polsce powojennej państwo miało monopol na usługi bezpieczeństwa. Związane to było z ustrojem, który w przeciwieństwie do państw demokratycznych, chciał mieć całkowitą kontrolę nad poczynaniami obywatela. Prywatny detektyw w swoich działaniach ograniczał się jedynie do spraw z zakresu prawa cywilnego czy rodzinnego. Wzrost zapotrzebowania na usługi detektywistyczne nastąpił tak naprawdę na bazie przemian systemowych w latach 80/90tych. Pojawienie się prywatnych podmiotów gospodarczych i prywatyzacja majątku państwowego spowodowała zapotrzebowanie na tego typu usługi. Polska lat 90tych targana była, jako młoda demokracja, problemami i aferami gospodarczymi. Na bazie przemian gospodarczych, państwo uregulowało kwestie zawodu detektywa w ustawie o usługach detektywistycznych w 2001 roku. Celem weryfikacji kandydatów i zapewnienia gwarancji wykonywania tego zawodu, wprowadzono konieczność uzyskania licencji.

 

 

Usługi detektywistyczne zdefiniowane są jako czynności polegające na uzyskiwaniu oraz przetwarzaniu informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach, na podstawie umowy zawartej ze zleceniodawcą, w zakresie niezastrzeżonym dla instytucji państwowych. Wobec tego katalog działalności detektywów jest dość szeroki i obejmuje m.in. sprawy: obyczajowe, ze stosunków prawnych osób fizycznych i gospodarczych, wykonywania zobowiązań majątkowych, zdolności płatniczych, czy ochrony znaków towarowych, nieuczciwej konkurencji, ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa, sprawdzanie wiarygodności informacji w sprawie szkód zgłaszanym ubezpieczycielom, poszukiwanie osób zaginionych lub ukrywających się, poszukiwania majątku oraz czynności związane z poszukiwaniem materiału dowodowego przy sprawach w związku z którymi toczy lub może się toczyć postępowanie karne. W sprawie tego ostatniego przypadku prywatny detektyw jest zobowiązany poinformować o tym jednostkę policji prowadzącą czynności w związku z daną sytuacją lub osobą. Detektywi zajmują się także sprawami, przy których z przeróżnych względów organy bezpieczeństwa państwa odmawiają działania.  

Źródła podają, że z każdym rokiem sektor bezpieczeństwa w Polsce rozwija się w tempie około 12%. Wobec tego wydawać by się mogło, że zakres współpracy między prywatnymi detektywami a innymi organami bezpieczeństwa jest znaczący, jednak w dużej mierze ma charakter nieformalny. Z prawnego punktu widzenia, organy bezpieczeństwa nie mogą współpracować z agencjami detektywistycznymi. Nie ma mowy również o outsourcingu. Większość formalnej współpracy wynika z obowiązków nałożonych na detektywów polegających na konieczności zgłoszenia organom ścigania sprawy, jeżeli z treści umowy wynika, że może ona dotyczyć sprawy karnej, w której toczy się postępowanie. Należy także nadmienić, że detektyw ma obowiązek powiadomienia organów ścigania o niektórych typach przestępstw, zgodnie z art. 240 kk, a także na podstawie dyspozycji art. 304 § 1 kpk o zaistniałym przestępstwie. Warto również wspomnieć, że detektyw nie może pozyskiwać informacji w sposób przewidziany i przy użyciu środków zastrzeżonych dla służb państwowych.

 

 

W dobie XXI wieku rola państwa w zakresie polityki bezpieczeństwa będzie zakładać jego dalszą prywatyzację. Usługi z zakresu bezpieczeństwa wewnętrznego stanowią w tej chwili swoistego rodzaju towar i usługę, która niewątpliwie, ze względu na dość duże oczekiwania społeczne, związane z przemianami w sferze globalizacji, jest pożądana. W zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego w najbliższym czasie nastąpi prywatyzacja bezpieczeństwa w sferze usług komunalnych, gdyż prywatny sektor jest w stanie efektywniej zagospodarować tą dziedzinę niż administracja publiczna. Usługi z zakresu detektywistyki, ochrony osób i mienia, a także wywiadownie gospodarcze mają również przed sobą potencjał rozwoju ze względu na wspomniane już problemy związane z globalizacją. Do tego rozwój technologiczny, nienadążanie za tym rozwojem maszyny prawnej, a także roli państwa do bieżących realiów, niewątpliwie będą temu sprzyjać.